Er is een moment op de dag dat de ruis even stilvalt. Je staart naar je scherm, koffie in de hand, to-do’s gelogd. En toch voel je het: de onrust. Alsof je telkens net te laat bent voor alles wat je doet. Je kijkt op de klok, je inbox piept, en ergens diep vanbinnen is dat fluisterende gevoel dat je iets vergeet.
Het leven trekt aan je voorbij terwijl jij probeert het bij te houden. Maar het leven gebeurt niet straks – het gebeurt nu, in dit moment. In de adem tussen twee taken in, in de stilte tussen twee gedachten.
De illusie van controle
Nieuwe routines, strakkere schema’s, meer doen in minder tijd. We plannen onze dagen tot op de minuut, alsof controle gelijkstaat aan zekerheid. Toch kruipt er altijd iets tussendoor: een ziek kind, een vertraagde klant, een file of gewoon de fut die op is. Plannen geeft rust, maar de greep maakt je moe. We proberen het leven in een mal te duwen, maar het past niet.
We vertellen onszelf verhalen: “Als dit project af is, dan…”, “Na de zomer…”, “Als ik eenmaal X heb…”. De horizon schuift steeds verder weg. De belofte van straks slokt het nu op. Wanneer ga je écht genieten, als alles eindelijk op zijn plek valt? Of kun je dat gevoel al toelaten, terwijl het leven nog in beweging is?
Inzichten uit The Wisdom of Insecurity
1. De paradox van zekerheid: hoe hunkeren naar controle juist onrust creëert
De kern van Alan Watts’ stelling is pijnlijk eenvoudig: hoe harder je veiligheid nastreeft, hoe meer je de onveiligheid voelt. We denken dat controle de angst temt, maar in werkelijkheid voedt ze die. Want zodra je de wereld wilt vastzetten, merk je hoe onmogelijk dat is. Je maakt van verandering een vijand.
Verlangen naar veiligheid en het gevoel van onveiligheid zijn twee kanten van dezelfde medaille. Het is geen sombere visie, maar een realitycheck: leven ís verandering. Proberen het stil te zetten is als water inpakken met touw en papier – het glipt tussen je vingers door. Hoe meer je probeert het te beheersen, hoe natter je wordt.
Tip: Wanneer je merkt dat je iets wilt vasthouden, stel jezelf de vraag: “Wat wil ik eigenlijk beschermen?” Vaak is dat niet het moment zelf, maar een gevoel. En gevoelens zijn als golven – ze komen, ze gaan. Laat ze rollen.
2. Jij bent geen ‘skin-encapsulated ego’: verbondenheid boven afgescheidenheid
Watts fileert het westerse idee van een ‘ik’ dat losstaat van de wereld, opgesloten in een zak huid. In werkelijkheid zijn we net golven in de oceaan: tijdelijk, vormend, echt, maar nooit los van het geheel. Dat beeld haalt de kramp uit het willen beheersen. Als jij golf én oceaan bent, hoef je niet te vechten met de zee om veilig te zijn.
Het is een bevrijdend inzicht: je hoeft niet te kiezen tussen jezelf en de wereld. Jij bént de wereld, in beweging, met elke adem, elk besluit, elke aanraking. De grens tussen binnen en buiten vervaagt als je dat toelaat.
3. Dans met het leven
We verwarren vrijheid vaak met een foutloze planning: geen risico’s, alles op orde, toekomst verzekerd. Maar echte vrijheid, zegt Watts, is dansen met wat er is. Niet alles weten, maar durven bewegen. Niet tegen de stroom in, maar met de stroom mee.
Vrijheid zit niet in perfectie, maar in aanwezigheid. Zoals muziek: het doel is niet de laatste noot, maar het spelen zelf. Je kunt de toekomst niet beheersen, maar je kunt wél bewust spelen met het moment dat je nu hebt.
4. Aanwezigheid als anker
Het enige dat je echt hebt, is dit moment. Elk streven naar een denkbeeldige, gegarandeerde toekomst zet je adem vast in het nu. Hoe dichter je durft te komen bij de sensatie van dit moment – zelfs als het spannend is – hoe minder je hoeft te vechten met schaduwen van later.
Aanwezigheid is geen truc, het is thuiskomen. In de smaak van je koffie, het ritme van je adem, de warmte van zon op je hand. Daar is het leven – niet straks, niet elders.
Hoe je onzekerheid kunt omarmen?
Voordat we in de concrete oefeningen duiken, is het goed om even stil te staan bij wat je hier gaat vinden. Dit deel vertaalt de inzichten van Alan Watts naar het dagelijks leven. Geen grote theorieën, maar eenvoudige, haalbare stappen die je vandaag al kunt toepassen. Kleine aanpassingen in hoe je denkt, plant en voelt, zodat je rust en ruimte kunt ervaren midden in de drukte van alledag.
1. Herformuleer je zekerheidstaal: van ‘als-dan’ naar ‘hier-en-nu’
We gebruiken vaak taal die zekerheid belooft: “Als dit af is, dan ben ik rustig.” Maar dat ‘dan’ schuift steeds op. Wat als rust niet komt ná iets, maar tijdens iets? Wat als kalmte iets is dat je kunt kiezen midden in de drukte?
Tip: Schrijf één zin op waarin je jezelf rust belooft na een gebeurtenis. Vervang hem door: “Wat kan ik nu al doen om rustig te zijn, ook zonder dat dit af is?” Je zult merken dat kleine acties – een wandeling, een diepe adem, iets afronden zonder haast – meer brengen dan wachten op perfectie.
2. Micro-aanvaarding in je agenda
We plannen onze dagen vaak vol, alsof leegte iets verdachts is. Maar juist dat kleine beetje ruimte maakt je systeem kalm. Stilte is niet lui, het is onderhoud. Zonder pauzes loopt zelfs het mooiste ritme vast.
Tip: Plan twee blokken van vijftien minuten waarin niets hoeft. Geen mail, geen telefoon. Kijk uit het raam, adem, loop even. En als er iets misloopt? Fluister zacht: “Natuurlijk.” Niet cynisch, maar als erkenning dat het leven niet fout kan lopen – het loopt gewoon.
3. Mini reset
We behandelen ons lichaam vaak als iets dat beter moet presteren. Maar het is geen project, het is je thuis. Je lichaam ademt, verteert en geneest zonder dat je er iets voor hoeft te doen. Het helpt je om terug te keren naar wat er wél is – naar de ervaring van nu.
Tip: Probeer een simpele 1-adem reset. Adem langzaam uit tot je longen leeg zijn. Laat de inademing vanzelf komen. Herhaal drie keer. Merk hoe je zenuwstelsel ontspant zonder dat je iets hoeft te ‘doen’. Of zet 90 seconden een timer en voel drie dingen: temperatuur, geluid, contact. Geen oordeel, alleen voelen.
4. Spelen met rol en imago
We leven vaak vanuit onze titels – wat we doen, niet wie we zijn. Maar wie ben je zonder functie of prestaties? Onder al die lagen zit een veel vrijer mens. Eén die nieuwsgierig mag zijn, mag falen, mag lachen zonder reden.
Tip: Stel je deze week één keer voor zonder werklabel. Zeg gewoon wat je nieuwsgierig maakt. Of deel bewust een kleine fout zonder uitleg of grap. Je zult merken dat er niets instort. Alleen het masker schuift een beetje opzij. En daarachter zit lucht.
5. Richting boven doel
Doelen geven richting, maar ze hoeven geen identiteit te worden. Hoe meer je je vastbijt in een beeld van wie je ‘moet zijn’, hoe minder lucht je houdt. Richting is gezond, maar identiteit is zwaar. Laat de uitkomst iets bewegelijks zijn.
Tip: formuleer je doelen in werkwoorden: bouwen, leren, onderzoeken. Vraag bij elke taak: “Maakt dit vandaag beter?” Zo ja, doe het. Zo nee, laat het liggen. Focus is niet meer doen, maar minder vasthouden. Minder presteren om meer te beleven.
Wanneer je deze principes oefent, merk je dat zekerheid nooit iets was dat je kon bereiken – het is iets dat je loslaat. Dan verandert je dag. Niet omdat er minder chaos is, maar omdat je minder weerstand biedt tegen wat er toch al is. En precies daar, midden in die stroom, voel je iets onverwachts: rust.
Reflectie: leven in de stroom
Ik merk hoe snel ik zekerheid verwar met spanning: als ik alles dichtregel, voel ik me zogenaamd veilig, maar ondertussen ben ik stijf. De wijsheid zit ’m in losjes vasthouden. Richting houden, ja. Maar de greep laten vieren. Dan ontstaat er ruimte om te luisteren, bij te sturen en te leven waar het gebeurt. Niet buiten het water met een pakket touw, maar midden in de stroom.
Je hoeft het leven niet te vangen. Je mag het voelen. Kiezen wat kan, loslaten wat niet kan, en vandaag vol meespelen. Dat is geen capitulatie, dat is volwassen vrijheid. Onzeker, ja. Maar levend.
