Schildklierproblemen door stress: dit zijn mijn tips

Je schildklier, een klein maar krachtig orgaan, speelt een cruciale rol in je algehele welzijn. Schildklierproblemen kunnen een grote impact hebben op je leven. Stress heeft daar een flinke invloed op en kan de werking van dit orgaan ernstig verstoren. 

In dit artikel leg ik uit wat de invloed van te veel (chronische) stress is op je schildklier en hoe je dit kunt oplossen. Ontdek hoe je de gezondheid van je schildklier kunt ondersteunen en een evenwichtig, energiek leven kunt leiden.

Wat zijn de functies van onze schildklier? 

De schildklier is een klein, vlindervormig kliertje dat zich aan de voorkant van onze hals bevindt (direct boven het kuiltje in de hals). De schildklier speelt een belangrijke rol in ons lichaam door het produceren van schildklierhormonen. Deze hormonen hebben invloed op vrijwel elke cel, elk weefsel en elk orgaan in ons lichaam. Van het reguleren van de stofwisseling en de hartslag tot het beïnvloeden van de spijsvertering, groei en geestelijke ontwikkeling.

Als de schildklier goed werkt heb je voldoende energie, warmte en blijf je op gewicht. Verder heeft de schildklier invloed op: opname van voeding, beweeglijkheid van de darm(en), verbranding van voedingsstoffen, temperatuurregulatie, bloeddruk,  concentratie, energie en geestelijke stabiliteit (1). Botten, hart, lever, maag, darmen - allemaal organen die onder invloed zijn van schildklierhormonen.

Een goed werkende schildklier is dus belangrijk voor ons lichaam.

Niet goed werkende schildklier 

Een niet goed werkende schildklier kan leiden tot allerlei klachten. Deze klachten beïnvloeden ons zowel lichamelijk als geestelijk. Uiteindelijk hebben ze een groot effect op onze mentale gezondheid en je dagelijks functioneren.

Wanneer een schildklier niet goed werkt, spreken we van een te traag werkende schildklier of een te snel werkende schildklier. Hieronder leg ik uit wat de verschillen zijn.

Te trage schildklier 

Als je schildklier te weinig hormonen aanmaakt, werkt je schildklier te traag. Dit heet hypothyreoïdie. Je stofwisseling gaat te langzaam. Symptomen van een traag werkende schildklier zijn:

• Toename in gewicht
• Vermoeidheid
• Koud
• Spierpijn
• Depressie of burn-out
• Concentratieproblemen
• Prikkelbaarheid

Een trage schildklier kan komen door de Ziekte van Hashimoto, een auto-immuunziekte, of na een schildklierbehandeling of ontsteking. Het kan ook een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen, aangeboren zijn, of door problemen met de hypofyse of hypothalamus. Deze verschillende oorzaken maken het soms lastig te behandelen.

Te snelle schildklier

Aan de andere kant, wanneer je schildklier te veel hormonen aanmaakt, heb je last van een te snel werkende schildklier. Dit noemen we hyperthyreoïdie. Alle processen in je lichaam verlopen dan sneller. Dit kan leiden tot lichamelijke en psychische klachten.

Symptomen van een te snel werkende schildklier zijn:

• Gewichtsverlies
• Hartkloppingen
• Slecht omgaan met warmte (overmatig zweten)
• Verhoogde eetlust
• Trillende handen
• Vermoeidheid
• Angst
• Nervositeit
• Slaapproblemen
• Rusteloos en ongeduldig

Deze klachten worden vaak veroorzaakt door de Ziekte van Graves, een auto-immuunziekte, maar kunnen ook ontstaan door andere factoren zoals toxisch multinodulair struma (Ziekte van Plummer), een schildklierontsteking, door je zenuwstelsel (vanuit de hypofyse of hypothalamus), etc. Bij de ziekte van Plummer heb je knobbeltjes in je schildklier die te veel schildklierhormoon maken. Je schildklier gaat hierdoor te hard werken.

Medische oorzaken 

In dit artikel sta ik stil bij wat het effect van te veel stress op je schildklier is. Maar stress kan een oorzaak zijn, het betekent niet dat het dé oorzaak is. Een slecht werkende schildklier kan een medische oorzaak hebben. Hierboven heb ik al een aantal voorbeelden vermeld. Hieronder benoem ik nog een paar belangrijke medische oorzaken.

• Ziekte van Hashimoto: een auto-immuunziekte waarbij het lichaam antilichamen aanmaakt die de schildklier aanvallen, leiden tot een traag werkende schildklier.
• Ziekte van Graves: dit is ook een auto-immuunziekte, maar in dit geval stimuleren de antilichamen de schildklier om te veel hormoon te produceren, wat een te snel werkende schildklier veroorzaakt.
• Ziekte van Plummer (toxisch adenoom): een goedaardige tumor in de schildklier die te veel hormonen kan produceren, leiden tot een te snel werkende schildklier.
• Schildklierbehandeling: eerdere behandelingen voor schildklieraandoeningen hebben ook effect op je schildklier.
• Schildklierontsteking (thyreoïditis): ontsteking van de schildklier kan ook (tijdelijk) zorgen voor een slecht werkende schidklier.
• Medicijnen: bepaalde medicijnen kunnen de schildklierfunctie beïnvloeden.

Wanneer je het idee hebt dat een van deze medische oorzaken op jou van toepassing is, ga dan naar je huisarts. Zij kunnen een bloedonderzoek doen of laten doen. Zo’n onderzoek bekijkt je schildklierhormoonniveaus en verwijst je eventueel door naar een endocrinoloog voor verder onderzoek en behandeling.

Ik vind het belangrijk dat ik dit wel bij je meld. Als schildklierproblemen niet een medische oorzaak hebben, heeft het vaak te maken met te veel stress. En daar ga ik verder op in.

Invloed van stress op je schildklier

Stel je voor dat je lichaam een groot bedrijf is met verschillende afdelingen die allemaal samenwerken. Wanneer er zich een situatie voordoet, reageert je lichaam hierop. Vanuit je hersenen volgt er een signaal naar je lichaam en worden er bepaalde hormonen, of reacties, aangemaakt. Laten we deze reactie zien als 2 belangrijke communicatielijnen in jouw bedrijf: de HPA-as, die we de stress-as noemen, en de HPT-as, ofwel de schildklier-as.

Stress-as (HPA) en schildklier-as (HPT)

Als de stress-as (HPA) te actief wordt, bij te veel stress, gaat deze lijn meer aandacht vragen. Overleven is namelijk belangrijker dan een gezonde stofwisseling. Het is alsof de afdeling die de stress beheert constant aan de lijn hangt en zegt: "We hebben een noodgeval!" Hierdoor krijgt de schildklier-as (HPT) minder aandacht en gaat deze minder goed werken. Je lichaam kan niet beide hormonen aanmaken en alle prioriteiten gaan naar de stress-as. Het lichaam vindt het nu belangrijker om met stress om te gaan, dan om zich bezig te houden met andere zaken.

Bij stress maakt je lichaam meerdere stoffen aan, maar de belangrijkste zijn adrenaline en cortisol. Adrenaline wordt bij een directe stress situatie aangemaakt, cortisol bij langdurige stress.  De aanmaak van deze hormonen is dan het dominantste in je lichaam, alle andere zaken moeten wachten. Dus ook je schildklier. Deze stresshormonen hebben dus een negatieve werking op je schildklier.

Lees meer over Acute en Chronische stress.

T-hormonen

Om dit precies iets beter uit te leggen, ga ik technischer worden. Als je dit stuk te technisch vindt, kun je het overslaan en direct naar de adviezen gaan om schildklierproblemen door stress te verminderen. Maar goed, hieronder de uitleg over de T-hormonen die je schildklier aanmaakt.

De schildklier is verantwoordelijk voor de opbouw van T3 (triiodothyronine) en T4 (thyroxine)-hormonen. Ze werken samen om je metabolisme, ofwel de snelheid waarmee je lichaam energie verbruikt, te reguleren. Ze helpen om je energieniveau goed te houden.

T4 en T3

T4 wordt in grotere hoeveelheden geproduceerd dan T3. In feite is T4 het voorloperhormoon van T3, wat betekent dat T4 moet worden omgezet in T3 om actief te zijn in het lichaam. Deze omzetting vindt plaats in je lever. Zodra T4 je lichaamscellen bereikt, wordt een deel ervan omgezet in T3. Deze omzetting is belangrijk omdat T3 veel actiever is dan T4 en een sterker effect heeft op je metabolisme. Voor deze omzetting is vitamine B12, selenium, zink, magnesium en ijzer nodig.

Reversed T3

Volg je het nog? In het kort: T3 en T4-hormonen zijn belangrijk voor je lichaam. Maar als je gestresst bent, werkt de aanmaak van deze hormonen niet zo lekker. Je lichaam gaat dan een ander hormoon aanmaken, namelijk Reversed T3. Dit hormoon stoort dan weer de aanmaak van T3. Je stress-as heeft de overhand, de schildklier kan hierdoor zijn werk niet doen.

Effect van adrenaline

Dit is niet alles, er is nog een belangrijk aspect waarom stress zo negatief is voor je schildklier. Dat heeft te maken met adrenaline. Uit de stof L-Tyrosine maakt je lichaam adrenaline en het T4-hormoon (thyroxine) aan. Als er te veel stress is, kiest je lichaam ervoor om L-Tyrosine vooral te gebruiken voor de productie van adrenaline, zodat je kunt omgaan met de stress (2). Dit betekent dat er minder overblijft voor je schildklier om het T4-hormoon te maken. Hierdoor werkt dit orgaan dus minder goed.

Effect van cortisol

Naast adrenaline hebben we ook te maken met het stresshormoon cortisol. Te veel cortisol heeft een negatieve invloed op de schildklierfunctie. Je lichaam heeft de stof TSH (thyroïd-stimulerend hormoon) nodig om de schildklier te activeren T3- en T4-hormonen aan te maken. Een verlaagd TSH-niveau kan dus leiden tot lagere productie van deze hormonen. Ook zorgt cortisol ook voor een verhoogde aanmaak van Reversed T3.

Om nog een stapje verder te gaan, heeft cortisol invloed op het immuunsysteem. Het kan de reactie van het immuunsysteem negatief beïnvloeden. Hoge cortisolniveaus kunnen het immuunsysteem verder ontregelen en de schildklieraandoening verergeren (de auto-immuunactiviteit wordt minder). Dit is vooral een probleem bij mensen met de Ziekte van Hashimoto of de Ziekte van Graves.

Dubbel negatief effect van stress

Als je dus constant onder stress staat, heeft dat een dubbel negatief effect: de regelsystemen in je brein geven voorrang aan het omgaan met stress boven het goed laten werken van je schildklier, en je lichaam gebruikt de belangrijke bouwstoffen liever voor stresshormonen dan voor schildklierhormonen. Dit kan dus leiden tot een scala aan klachten.

Oplossingen

Schildklierproblemen veroorzaakt door stress zijn beter te behandelen dan bij een medische oorzaak. Bij vermindering van (chronische) stress, gaat je schildklier weer beter functioneren. Vermindering van stress is dus belangrijk voor herstel van je schildklier. Als je stressniveau weer ‘normaal’ is, dan zal de hormoonproductie in je lichaam weer de juiste verdeling krijgen (tussen stress- en schildklierhormonen).

Is er een medische oorzaak? Raadpleeg dan je huisarts.

Hieronder geef ik je een aantal oplossingen. Deze zijn vooral gericht op voeding- (en voedingssupplementen) en leefstijlaanpassingen. Het doel is vooral ont-stressen en je lichaam weer de juiste voedingsstoffen geven, om de schildklier te ondersteunen.

Voedingsstoffen voor een gezonde schildklier

Je schildklier heeft verschillende voedingsstoffen nodig om goed te kunnen werken. Dit zijn onder andere vitamines, mineralen, sporenelementen en een speciaal aminozuur. Als je stress hebt, kan je schildklier extra ondersteuning gebruiken. Hier zijn de belangrijkste voedingsstoffen die je schildklier nodig heeft.

• L-Tyrosine: een belangrijk aminozuur voor de aanmaak van het schildklierhormoon thyroxine, vind je in vis, eieren, vlees en noten. Het dient als 'brandstof' voor onze schildklier. L-Tyrosine via een supplement aan te vullen om de schildklier goed te laten werken, is zeker aan te raden bij veel stress.
• Jodium: een mineraal dat zeer belangrijk is voor de productie van schildklierhormonen en belangrijk is voor ons lichaam.
• Zink: speelt een sleutelrol in het omzetten van het T4 schildklierhormoon naar het actievere T3. Stress kan zinkvoorraden uitputten, en een tekort kan zowel mentale als fysieke gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals neerslachtigheid.
• Selenium: ook belangrijk voor de omzetting van T4 naar T3, waardoor de schildklierhormonen effectiever hun werk kunnen doen. Het beschermt de schildklier en het hele lichaam tegen schade die wordt aangericht aan cellen, eiwitten en DNA.
• Vitamine B12: vooral belangrijk voor mensen die lijden aan een traag werkende schildklier, waar vaak een tekort aan B12 is. Het is cruciaal voor de omzetting van L-Tyrosine naar T4 en T3. Vitamine B12 helpt ook bij de opname van jodium.
• Vitamine A: vitamine A draagt positief bij aan de werking van de schildklier. Een tekort aan vitamine A kan problemen veroorzaken in de aansturing van de schildklier vanuit de hersenen.
• Vitamine C: helpt mee met de omzetting van L-Tyrosine naar T4. Bij stress wordt er meer vitamine C verbruikt, wat kan leiden tot tekorten die de schildklierfunctie beïnvloeden. Het verhogen van de inname van vitamine C, via voeding of supplementen, kan helpen om de schildklier gezond te houden en is vooral belangrijk voor het omzetten van belangrijke stoffen binnen het lichaam en het ondersteunen van het immuunsysteem.
• Magnesium: helpt bij het omzetten van T4 naar T3. Ondersteunt ook de hele energiehuishouding. Het is bekend als een 'anti-stress mineraal' en is belangrijk voor zowel de kalmering van het zenuwstelsel als de regulatie van het stressrespons-systeem, wat indirect de schildklier beïnvloedt. Zo kan een tekort aan magnesium leiden tot schildklierproblemen.
• IJzer: belangrijk voor je energie en helpt ook bij de omzetting van T4 naar T3. Het ondersteunt ook de lever, wat indirect bijdraagt aan een gezonde schildklierwerking. Zonder voldoende ijzer kan je schildklier dus niet optimaal functioneren.
• Omega 3: Omega 3-vetzuren zijn zorgen voor de flexibiliteit van celmembranen (dunne grenzen aan de rand van je cel), wat belangrijk is voor de omzetting van T4 naar T3.  Deze randen zorgen ervoor dat je cellen op een goede manier voedingsstoffen opnemen, afvalstoffen verwijderen en signalen van en naar andere cellen sturen.
• Vitamine D3: deze vitamine zorgt voor de aansturing vanuit de hersenen en helpt bij het beheersen van auto-immuunziekten van de schildklier. Een tekort aan vitamine D kan de werking van de schildklier verstoren. Mede daarom is zonlicht heel belangrijk voor je.
• Kalium en calcium: belangrijk voor het goed werken van je cellen, waar je schildklier ook baat bij heeft.

Nu je weet welke voedingsstoffen er nodig zijn om je schildklier goed te laten werken, kunnen we kijken welke voeding- en leefstijladviezen hierbij passen. Ik richt mij, met mijn tips, op voeding, voedingssupplementen, bewegen (en sporten) en ontspanning.

Gezonde voeding voor je schildklier

Hieronder volgt een lijst met voedingstips met daarin de juiste voedingsstoffen.

• L-Tyrosine: sesamzaad, spinazie, spirulina en zeewier.
• Jodium: zeewier, kabeljauw, kreeft, oesters, en gebruik gejodeerd zout.
• Zink: oesters, schaal- en schelpdieren en vlees.
• Selenium: eieren, kaneel, kippenlever, knoflook, paranoten, vis, zeewier en zonnebloempitten.
• Vitamine B12: eidooier, kip en lever.
• Vitamine A: oranje en gele groenten en fruit zoals wortels en pompoen.
• Vitamine C: citrusfruit, kiwi’s, bessen, aardbeien en paprika.
• Magnesium: bananen, noten zoals amandelen en cashewnoten en donkergroene bladgroenten.
• IJzer: eieren,  rood vlees zoals entrecote, en groene bladgroenten.
• Omega 3: sardines, haring, makreel, regenboogforel, sockeye zalm, ansjovis en plantaardige bronnen zoals chiazaad en lijnzaadolie.
• Vitamine D3: niet uit voeding: voldoende zonlicht of supplementen.
• Kalium: pastinaak, spinazie, spruitjes, venkel, vijgen, dadels, abrikozen, vlees, vis en kip.
• Calcium: sardines, sesamzaad, chiazaad, amandelen, boerenkool, spinazie, paranoten, vijgen, zwarte en bruine bonen, kikkererwten en linzen.

Ongezonde voeding voor je schildklier

Als je schildklierproblemen hebt, vermijd dan zeker de volgende voedingsmiddelen. Hier is een overzicht van wat je beter kunt laten staan.

• Geraffineerde voedingsmiddelen: witte suiker, witte pasta, witte bloem, witte rijst, geraffineerde oliën, en geraffineerd zout zijn ontdaan van hun voedingswaarde en kunnen je stofwisseling vertragen.
• Voedingsmiddelen die je stofwisseling kunnen vertragen: tarwe, rogge, melkproducten, suiker, kun je beter mijden. Dit geldt ook voor koude voeding en dranken rechtstreeks uit de koelkast; het kost je lichaam extra energie om deze op te warmen en dat moet o.a. je schildklier doen (3).
• Aardappelen: hoewel ze veel voedingsstoffen bevatten, kunnen aardappelen in sommige gevallen de werking van de schildklier remmen, vooral als je het vaak eet.
• Soja: Sojaproducten kunnen het hormonale systeem ontregelen en de schildklierwerking verstoren, met name door de stoffen die de opname van jodium belemmeren.
• Suikers en transvetten: suikers en transvetten leiden tot gewichtstoename en ontstekingen, wat de schildklierfunctie negatief kan beïnvloeden.

Voedingssupplementen 

Soms is het niet mogelijk om alle voedingsstoffen uit je voeding te halen. Dan adviseer ik je zeker om te zorgen voor aanvulling via voedingssupplementen. Deze supplementen zorgen ervoor dat je alle nodige voedingsstoffen binnenkrijgt die je schildklier nodig heeft om optimaal te functioneren. Zeker in bepaalde delen van het jaar, zoals de winter, is het belangrijk om je lichaam te ondersteunen. Zie het als een aanvulling op je voeding.

Bekijk mijn supplementen advies

Om je schildklierproblemen op te lossen en de juiste voedingsstoffen binnen te krijgen, kan ik je de volgende voedingssupplementen adviseren:

• Multivitamine: De “Raw Multivitamine van Plant O'Vitamins” is een complete multivitamine met essentiële vitamines zoals A, C, D3, en B12, maar ook mineralen zoals calcium, ijzer, magnesium, zink, en natuurlijk jodium en selenium.
• Omega 3: Het suppleren van omega 3-vetzuren is aan te raden omdat ons lichaam zelf niet goed in staat is om de essentiële omega 3-vetzuren EPA (eicosapentaeenzuur) en DHA (docosahexaeenzuur) aan te maken. Bekijk hier welke ik adviseer.
• Vitamine B12: aan te raden bij te suppleren omdat de opname uit voeding soms lastig is. Bekijk hier welke ik adviseer.
• Vitamine C: zeker aan te raden om bij te suppleren, vooral in de winter. Kies voor een gebufferde vitamine C. Bekijk hier welke ik adviseer. 
• Magnesium: magnesium in voeding is erg mager, elke dag magnesium heeft je lichaam nodig. Een zeer belangrijk mineraal om bij te suppleren. Bekijk hier welke ik adviseer.
• Vitamine D3: vooral in de wintermaanden is extra vitamine D3 een must. Bekijk hier welke ik adviseer.

Ashwagandha

Ashwagandha heb ik hierboven nog niet genoemd en staat los van de voedingsstoffen. De reden waarom ik hier ashwagandha adviseer is, omdat het stress verlaagt. Ashwagandha heeft een gunstige invloed op zowel de bijnieren als de schildklier. Het ondersteunt de werking van de bijnieren, die anders de activiteit van de schildklier kunnen vertragen.

Door dit ondersteunende effect kan ashwagandha helpen de schildklier te activeren, wat leidt tot een betere productie van de schildklierhormonen TSH, T4 en T3, en draagt bij aan meer energie en een verhoogd gevoel van warmte.

Hoewel ashwagandha zelf geen directe energieboost geeft, helpt het je lichaam wel bij het herladen van energie. Voor een optimale schildklierfunctie kan het gecombineerd worden met voedingsstoffen zoals jodium, zink en selenium.

Bekijk mijn advies voor ashwagandha

Let op: bij bestaande schildklieraandoeningen of gebruik van schildkliermedicatie, en bij leverproblemen, mag je geen ashwagandha gebruiken.

Vitals Schildklierformule Pro

De Schildklierformule Pro van Vitals is samengesteld om de schildklierwerking te ondersteunen, met selenium en zink die beide essentieel zijn voor de productie en regulatie van schildklierhormonen. Andere belangrijke ingrediënten zijn myo-inositol, vitamine A, vitamine D3 uit plantaardige bron, en een speciaal ashwagandha-extract, KSM-66®, voor extra ondersteuning.

Jodium en L-tyrosine zijn niet opgenomen; jodiumsuppletie vereist nauwkeurige dosering op basis van individuele behoeften en de effectiviteit van L-tyrosine suppletie voor de schildklier is onvoldoende bewezen. Deze formule biedt dus een zorgvuldig geselecteerde mix van voedingsstoffen en extracten specifiek ontworpen om de schildklier en algemene gezondheid te ondersteunen.

Bekijk het product

Beweging en sporten

In beweging komen en blijven, is van belang bij problemen met je schildklier. De schildklier speelt een belangrijk rol in je energiehuishouding en beïnvloedt de werking van je organen, spieren, en hart- en bloedvaten. Daarom snap ik dat bewegen en sporten met een schildklieraandoening uitdagender kan maken.

Toch is het wel belangrijk om in beweging te blijven. Activiteiten hoeven niet intensief te zijn; alledaagse bewegingen en buitensporten zijn ook goed. Het is belangrijk om binnen je eigen grenzen te blijven bewegen, zelfs als je moe bent, om je conditie op peil te houden.

Daarnaast kan bewegen op een lege maag voor de maaltijd vetverbranding en de verlaging van ontstekingen bevorderen, wat vooral gunstig is bij schildklierklachten. Kies een vorm van beweging die je leuk vindt en integreer dit dagelijks, aangezien dit een positief effect heeft op zowel je fysieke gezondheid als je gemoedstoestand.

Ontspanning

Tot slot moet je niet vergeten om te ontspannen. Hiermee zorg je ervoor dat je ont-stresst. DE spanning gaat er vanaf. Een regelmatig leven, met dezelfde tijden voor eten, slapen, en activiteiten, ondersteunt je hormonale gezondheid en biologische klok.

Maak tijd vrij voor ontspanning zonder de druk om productief te zijn, verminder stimulerende middelen zoals koffie, sigaretten, en alcohol, en integreer ontspannende activiteiten zoals wandelen, ademhalingsoefeningen, yoga, en mindfulness.

Door stress te verminderen en bewust ontspanning te zoeken, geef je je lichaam de kans om te herstellen en weer in balans te komen. Een gezonde levensstijl met een goede balans tussen beweging en ontspanning is cruciaal.

Verminder je stress, verminder je schildklierproblemen

Zo zie je dat voortdurende stress niet alleen een negatieve invloed heeft op je mentale gezondheid, maar ook je schildklierfunctie ernstig kan verstoren. Zet daarom bewust stappen om je stressniveau te verminderen. Door actief je stress aan te pakken, kun je helpen de hormoonbalans tussen je hypothalamus en schildklier te herstellen, waardoor je schildklierproblemen kan verminderen of zelfs verdwijnen.

Neem je gezondheid in eigen handen; verminder stress, zoek ontspanning, en geef je schildklier en jezelf de kans op een gezond en gebalanceerd leven.

Bronnen

1)  Schildklier Organisatie Nederland. (2021, 23 februari). De Schildklier - Schildklier Organisatie Nederland. Link naar bron

2)  Fps, B. T. (2012, 7 juni). Adrenaline: decreases T3, increases reverse T3 – Functional Performance Systems (FPS). Link naar onderzoek

3)  Schildklier, voedingadvies & leefstijl bij een te lage activiteit. (z.d.). Rineke Dijkinga. Link naar bron