Je hoofd zit vol en je bent constant gehaast, omdat je alles onder controle wil houden. Ik ken dat gevoel. Vroeger had ik dat ook. Niet omdat ik het wilde, niet uit noodzakelijkheid, maar bang om de grip te verliezen. Te veel piekeren over wat er allemaal nog moet gebeuren. En toen kwam die gedachte: wat als ik gewoon vertrouw dat het goedkomt?
Klinkt simpel. Maar voor iemand die gewend is alles te plannen, vooruit te denken en scenario's uit te tekenen, voelt dat als springen zonder parachute.
En toch zit er iets bevrijdends in die gedachte. Filosoof Alan Watts verwoordde het ooit zo:
"Faith is a state of openness or trust." - Alan Watts
Of in goed Nederlands: "Vertrouwen is een staat van openheid of overgave."
Die zin bleef bij me hangen. Niet omdat het zo ingewikkeld is, maar juist omdat het zo simpel klinkt – en tegelijkertijd zo moeilijk voelt. In een wereld waarin alles sneller lijkt te gaan, worstelen veel mensen met de behoefte aan controle. Dus juist nu is deze boodschap heel belangrijk.
Vertrouwen heeft niets te maken met zeker weten
Toen ik die quote voor het eerst las, dacht ik: oké, mooi gezegd, maar wat moet ik ermee? Pas later begreep ik dat Watts iets fundamenteels aanraakt: vertrouwen heeft niets te maken met zeker weten.
Het gaat niet om geloven in een plan, een dogma of een garantie. Het gaat erom dat je durft open te staan voor wat zich aandient, zonder van tevoren al te bepalen hoe het eruit moet zien. Je hoeft niet alles te snappen, niet alles onder controle te hebben, niet elke uitkomst te voorspellen. Je zegt gewoon: ik weet niet hoe dit loopt, maar ik ga mee.
Dat klinkt zweverig, maar in de praktijk is het verrassend nuchter. Stel je voor:
- Je gaat dat moeilijke gesprek aan zonder een gespreksplan op papier.
- Je begint dat nieuwe project, zonder zeker te weten of het slaagt.
- Je bent wat onhandig, maar je begint toch.
- Je loopt een nieuwe route — ook al ken je die nauwelijks.
Dat is vertrouwen in actie.
Je zegt "ja" tegen het leven, ook al weet je niet waar het je brengt. Het is geen passief afwachten. Het is actief meebewegen.
Geen passiviteit
Hier knelt vaak de schoen: mensen denken dat vertrouwen betekent dat je niets meer hoeft te doen. Dat je achterover kunt leunen en afwachten wat het leven voor je regelt. Maar dat is passiviteit, geen vertrouwen.
Vertrouwen is geen excuus om je verantwoordelijkheid af te schuiven. Het is geen vrijbrief om maar wat aan te modderen en te hopen dat het vanzelf goedkomt. Integendeel. Vertrouwen vraagt juist dat je volledig betrokken bent, maar zonder verkrampt vast te houden aan hoe het moet gaan.
Ik merk het zelf vaak: wanneer ik vertrouw, ben ik actiever. Ik reageer sneller, kies gemakkelijker, durf meer risico's te nemen. Niet omdat ik denk dat het sowieso goed gaat, maar omdat ik weet dat ik ermee om kan gaan, wat er ook gebeurt. En dat scheelt een hoop mentale ballast.
Nu je weet dat vertrouwen geen afwachtstand is, rijst de vraag: wat als het misgaat? Laten we daar eens dieper op ingaan.
De angst om teleurgesteld te worden
Een vraag die vaak opkomt: wat als ik te veel loslaat en vervolgens teleurgesteld word? En dat is een terechte angst. Want laten we eerlijk zijn: vertrouwen beschermt je niet tegen pijn. Het garandeert geen happy end.
Mensen zullen je soms teleurstellen. Plannen mislukken. Dingen lopen anders dan gehoopt.
Maar hier zit de crux: als je uit angst voor teleurstelling alles probeert te controleren, raak je juist verstrikt in spanning. Je maakt jezelf gek met “wat als” en “dan moet ik” en “ik mag het niet verkloten”. Die permanente staat van alertheid is vermoeiend. En vaak help je er jezelf niet mee, want controle lijkt fijn, maar is vaak schijnzekerheid.
Wat vertrouwen wél doet, is je weerbaarder maken. Niet omdat je niet gekwetst kunt worden, maar omdat je minder bang bent voor die pijn. Je weet: oké, dit kan misgaan. En als dat gebeurt, ga ik daar doorheen. Maar ik laat me niet van tevoren al lamleggen door die angst.
Het is alsof je leert zwemmen. In het begin klamp je je vast aan de kant, omdat je denkt dat loslaten betekent dat je verdrinkt. Maar op een gegeven moment ontdek je: het water draagt me. Ik hoef niet te verdrinken. Ik kan gewoon drijven.
Naïef of vertrouwen
Hier wordt het interessant: hoe weet je of je vertrouwt, of gewoon naïef bent? Want er is een verschil. Naïviteit ziet risico's niet. Vertrouwen ziet ze wel, maar laat zich er niet door verlammen.
Er zijn mensen die denken: vertrouwen = geen planning meer nodig. Alsof je passief moet afwachten. Maar dat is een vals dilemma. Je kunt plannen én vertrouwen: je maakt een richting, geen keurslijf.
Je kunt prima plannen maken én vertrouwen. Sterker nog: goede voorbereiding kan je helpen om meer los te laten, omdat je weet dat je je werk hebt gedaan.
Plannen vanuit angst is elke seconde willen controleren, omdat je bang bent dat het anders misgaat. Je bouwt steeds meer systemen, checklists, back-ups – niet omdat het helpt, maar omdat het kortstondige rust geeft.
Plannen vanuit vertrouwen is je bereidt je voor, maar weet dat het plan niet heilig is. Het mag veranderen. Er mogen dingen gebeuren die je niet had voorzien. En dat is oké.
Ik heb bijvoorbeeld altijd mijn werkweek gepland. Maar vroeger raakte ik in paniek als iets anders liep. Nu plan ik nog steeds, maar met ruimte. En niet elke minuut, elk moment. Ook niet per se op tijd. Ik weet: dit is een richting, geen keurslijf. En als het anders loopt, beweeg ik mee. Dat voelt lichter.
De behoefte aan controle loslaten zonder falen
Hier ligt misschien wel de grootste worsteling: hoe laat je controle los, zonder het gevoel te hebben dat je faalt? Want voor veel mensen voelt loslaten als zwakte. Als toegeven. Als: ik kan het niet aan, dus ik geef het maar op.
Maar loslaten is geen falen. Het is een keuze. Een bewuste keuze om niet langer je energie te steken in iets wat je toch niet kunt beïnvloeden. En die keuze vraagt juist lef.
Ik merkte dit zelf toen ik een tijd geleden besloot om te stoppen met het "fixen" van andermans problemen. Vrienden kwamen bij me met verhalen en ik wilde altijd meteen oplossingen aandragen. Totdat ik uitgeput raakte en ze niet meer kon helpen. En ik bedacht me: we hebben een vriendschapsrelatie, ik ben niet je therapeut. En toen ik besloot: ik luister, maar ik hoef het niet op te lossen.
Dat voelde eerst als falen. Alsof ik ze in de steek liet. Totdat ik merkte dat ze er helemaal niet op zaten te wachten dat ik het oploste. Ze wilden gehoord worden. Niet gecontroleerd of betweterig-gedoe.
Controle loslaten betekent niet dat je je handen ervan aftrekt. Het betekent dat je beseft: sommige dingen zijn niet aan mij. En dat is geen zwakte. Dat is inzicht.
Wanneer je verleden je wantrouwend heeft gemaakt
Dit is een lastige. Want sommige mensen hebben geleerd dat vertrouwen gevaarlijk is. Ze zijn teleurgesteld, gekwetst, verraden. En nu zegt iemand: “Durf te vertrouwen!” – en dat voelt als: “Wees weer kwetsbaar, zodat je opnieuw pijn kunt doen.”
Ik snap die weerstand. Als je verleden je heeft geleerd dat mensen of situaties onbetrouwbaar zijn, dan is het logisch dat je op je hoede bent. Maar hier is het ding: vertrouwen vraag je niet van anderen. Je geeft het aan jezelf.
Het gaat niet om blind geloven dat anderen het goed met je voor hebben. Het gaat erom dat je gelooft dat jij het aankunt. Dat je weet: als iemand me teleurstelt, dan overleef ik dat. Als iets misgaat, vind ik een weg. Ik ben niet zo breekbaar als ik dacht.
Dat maakt je niet hard. Het maakt je soepel. Want je hoeft niet langer elke situatie te scannen op gevaar. Je weet dat je veerkrachtig bent. En die wetenschap geeft rust.
Hoe train je meer openheid en vertrouwen?
Oké, dit alles klinkt mooi. Maar hoe doe je het nou? Want vertrouwen is geen knop die je omzet. Het is een spier die je traint. En dat gaat met vallen en opstaan.
Een paar dingen die mij helpen:
Kleine stapjes zonder zekerheid
Begin niet meteen met de grote sprong. Oefen met kleine dingen. Zeg ja tegen een spontane uitnodiging. Laat een gesprek lopen zonder het te sturen. Probeer een dag zonder to-do-lijst. Elke keer dat je iets doet zonder te weten hoe het afloopt, train je dat vertrouwen.
Ademruimte voor je reageert
Wanneer ik merk dat ik in controlemodus schiet – alles wil plannen, alles wil oplossen – neem ik bewust een paar tellen. Adem in, adem uit. En vraag mezelf: moet ik hier nu iets mee? Of kan ik het even laten zijn? Soms is het antwoord: ja, ik moet dit aanpakken. Maar vaak is het: nee, dit mag gewoon even zijn zoals het is.
Terugblikken op momenten dat het goed ging
Ons brein onthoudt de keren dat het misging veel beter dan de keren dat het wél goed ging. Maar als je bewust terugkijkt – naar die keer dat je iets durfde zonder zekerheid en het tóch lukte, of juist niet lukte maar je er prima doorheen kwam – dan bouw je bewijs op. Bewijs dat je het aankunt.
Omkeren van de vraag
In plaats van te denken: wat als het misgaat? vraag ik mezelf steeds vaker: wat als het wél goed gaat? Wat als ik precies krijg wat ik nodig heb, op het moment dat ik het nodig heb? Niet als naïef optimisme, maar als tegenwicht voor mijn neiging om altijd het ergste te denken.
Vertrouwen begint bij jezelf
Dit is misschien wel het belangrijkste: vertrouwen in het leven begint met vertrouwen in jezelf. Niet in de zin van "ik kan alles" of "ik maak nooit fouten". Maar in de zin van: ik kan omgaan met wat er komt. Ik heb dat al eerder gedaan. En als het zwaar wordt, vind ik een weg.
Wat levert het je op?
Waarom zou je dit doen? Waarom de moeite nemen om je controle los te laten en te oefenen met vertrouwen? Omdat het je leven opener maakt.
Sinds ik meer vertrouw en minder controleer, merk ik dat ik minder moe ben, meer durf, minder gefrustreerd ben, minder geïrriteerd voel, etc. Ik voel me vrijer.
Vertrouwen vraagt niet dat je alles begrijpt. Het vraagt dat je durft te bewegen, ook als je het niet begrijpt. Het is oké om bang te zijn. Het is oké om te twijfelen. Het is oké om te denken: dit voelt eng en ik weet niet of ik het kan. Maar wat als je toch gaat? Niet omdat je zeker bent, maar omdat je gelooft dat je het aankunt. Wat er ook gebeurt?
