Heb je weleens het gevoel dat je hebt gefaald? Faalangst houdt veel mensen bezig, maar vaak durven we er niet over te praten. In een podcast met Erik Wegewijs, ex-Special Forces Operator, deelt hij zijn tips over omgaan met faalangst en mentale weerbaarheid. Dat interview inspireerde mij tot dit artikel. Hierin neem ik visie en ervaringen mee.
In dit artikel ontdek je wat faalangst is, de oorzaken ervan en tips om het te overwinnen. Of je nu perfectionistisch bent, bang voor mislukking, of beter wilt omgaan met tegenslagen, je vindt hier handvatten om je zelfvertrouwen te vergroten. Zet de eerste stap en leer hoe je faalangst kunt omzetten in groei en zelfontwikkeling.
De visie van Erik Wegewijs
De reden om dit artikel te schrijven, komt naar aanleiding van een podcast die ik luisterde waarin Erik Wegewijs werd geïnterviewd.
Erik Wegewijs is een Nederlandse coach en spreker, bekend om zijn werk op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en leiderschap. Hij heeft een achtergrond bij de Nederlandse Special Forces, wat zijn unieke kijk op mentale weerbaarheid en doorzettingsvermogen versterkt.
Erik werd geïnterviewd door de heren van DAY 1 en in dit interview vertelt hij op krachtige wijze wat zijn kijk op falen en faalangst is. Erik bespreekt hierin zijn visie en biedt waardevolle tips over hoe je hiermee om kunt gaan.
Wil je de podcast luisteren, of bekijken? Ga dan naar DAY 1 Podcast. Of bekijk Erik z’n website of Instagram.
Betekenis van falen
Als we de betekenis van falen opzoeken, zegt Van Dale (2) het volgende hierover: "tekortschieten, mislukken, fouten begaan, zijn/haar doel niet bereiken.”
Dus er mislukt iets, je maakt een fout, je schiet ergens in tekort of je bereikt een doel niet. Alleen in de ogen van wie? Voor wie mislukt er iets? Voor wie, of in wat, schiet je tekort? In jouw ogen of in de ogen van iemand anders? Of denk jij, heb jij het vermoeden of doe je een aanname, dat je in iemand z’n ogen tekort schiet? Dat is nog een groot verschil: is het een feit of jouw perceptie?
Dit is de betekenis van falen, maar wat is faalangst dan?
Wat is faalangst?
Als we voor dit woord ook Van Dale raadplegen, dan krijg je de volgende betekenis (3): “vrees om tekort te schieten.”
Faalangst is dus de angst om fouten te maken (tekort te schieten). In de ogen van jezelf en/of anderen. Falen voelt vaak als een persoonlijke nederlaag. Maar stel jezelf eens de vraag: stel je jezelf teleur of stel je de wereld om je heen teleur? Faal je naar jezelf of is het gezichtsverlies naar de buitenwereld? Geef daar eens eerlijk antwoord op.
Vaak is het gevoel van falen meer gericht op de buitenwereld dan op jezelf. Het is gezichtsverlies naar anderen toe, niet naar jezelf. Verwachtingen die andere mensen op jou projecteren, waardoor jij denkt, of voelt, dat je faalt. Wat ga je dan doen? Maximaal presteren om kritiek of afwijzing van anderen te voorkomen.
Oorzaken
Als je bang bent om te falen, vraag je je misschien af waar dit vandaan komt. Had je al van kleins af aan? Of is het in je opvoeding, of puberteit, gegroeid? Kortom, wat is de oorzaak? Dat is voor iedereen verschillend. Hieronder bespreek ik een aantal oorzaken.
Faalangst kan door verschillende factoren worden veroorzaakt en wordt vaak beïnvloed door een combinatie van genetische (DNA), omgevings- en persoonlijke factoren. Negatieve ervaringen uit je opvoeding, hebben een belangrijke factor hierin.
Andere oorzaken zijn:
- Opvoeding: als je ouders hoge verwachtingen hadden, is de kans op faalangst groter. Opgegroeid zijn in een omgeving met hoge verwachtingen en weinig (emotionele) steun kan bijdragen aan faalangst.
- Negatieve ervaringen (trauma’s): eerdere mislukkingen of afwijzingen, trauma's gerelateerd aan falen of kritiek of pestgedrag of sociale afwijzing in het verleden. Dit kan leiden tot een diepgewortelde angst om weer te falen.
- DNA of genetische aanleg: erfelijke aanleg voor angststoornissen of gevoeligheid voor stress en angst.
- Laag zelfbeeld: negatieve zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen en jezelf constant vergelijken met anderen en gevoel van tekortschieten, leidt tot faalangst.
- Maatschappelijke-/omgevingsdruk: normen en verwachtingen van de maatschappij waarin je bent opgegroeid, vriendengroepen, sociale kring en daarin de druk om te presteren en succesvol te (moeten) zijn.
Door deze oorzaken te begrijpen, kun je beter inzicht krijgen in je eigen faalangst en waar dit vandaan komt. Vervolgens kun je ermee aan de slag om zelf je faalangst te overwinnen.
Mentale gevolgen
De angst om te falen kan tot zoveel druk en stress leiden dat gevolgen als slapeloosheid, hoofdpijn, spierpijn of zelfs burn-out of depressie het gevolg zijn. De constante bezorgdheid over het niet voldoen aan verwachtingen, levert veel stress op.
Weinig zelfvertrouwen is ook een gevolg. Mensen met faalangst hebben vaak een kritische interne sterm. Gedachten zoals "Ik ben niet goed genoeg" of "Ik zal falen" zijn gebruikelijk. Dit ondermijnt het zelfvertrouwen en de eigenwaarde.
Uitstellen, vermijden of uit de weg gaan, ook dat zijn bekende gevolgen. Angst om te falen kan ertoe leiden dat je uitdagingen uit de weg gaat. Dit vermijdingsgedrag versterkt het idee dat je niet in staat bent om succesvol te zijn, wat de eigenwaarde verder ondermijnt.
Het resultaat van dit alles is vaak een depressie of burn-out. Het voortdurend voelen dat je niet aan verwachtingen kunt voldoen, kan leiden tot gevoelens van hopeloosheid en machteloosheid. Dit kan uiteindelijk bijdragen aan depressie of burn-out. Depressie kan de motivatie om nieuwe dingen te proberen of zelfs dagelijkse taken te voltooien drastisch verminderen, waardoor je helemaal niet meer in actie komt en thuis op de bank belandt.
Lees ook: Hoge eisen aan jezelf stellen: het gevaar en tips om je eisen te verlagen
Gezichtsverlies en schaamte
Vaak zijn zaken waar je onzeker over bent, of die je moeilijk vindt, niet gerelateerd aan het beeld dat je van jezelf hebt. Onzekerheid wordt gevoed uit jouw gedachten wat anderen over jou hebben. En als je dan, voor je gevoel, niet aan dit beeld voldoet, ontstaat er schaamte.
Schaamte is een krachtige emotie die ontstaat wanneer jij het gevoel hebt dat je niet voldoet aan andermans verwachtingen over jou. Hier zit ook een angst voor afwijzing achter, met als gevolg dat je dingen niet gaat doen en jezelf gaat terugtrekken.
Om met schaamte om te gaan, is het belangrijk om jezelf te accepteren en te erkennen dat niemand perfect is. En wat maakt de mening van anderen uit? Als sociale dieren maken we ons hier heel druk om. En dat is logisch. Maar vraag jezelf af: ben je blij en tevreden met de dingen die je doet en hoe je leven loopt? Het maakt niet uit wat de rest vindt, als jij maar tevreden bent.
Negatief tegen jezelf praten
Wanneer we in onze ogen falen of als er iets tegenzit, hebben we de neiging om erg streng te zijn naar onszelf. In plaats daarvan kun je beter mild en begripvol zijn naar jezelf, in plaats van hard en kritisch. Je kunt jezelf beter met vriendelijkheid behandelen, als dat je bij iemand anders zou doen. Zoals bij een goede vriend of je partner. Dit noemen we zelfcompassie.
Onderzoek toont aan dat zelfcompassie positieve effecten heeft op onze psychische gezondheid. Mensen die hoog scoren op zelfcompassie hebben minder last van angst en depressie. Ze zijn ook beter in staat om met stress om te gaan. Een ontspannen houding, vanuit vertrouwen, zorgt ervoor dat je tevreden, relaxed en gelukkig bent.
Lees ook: Zelfcompassie: minder stress en meer vertrouwen
Omgaan met faalangst
Faalangst heeft flinke negatieve gevolgen, zowel mentaal als qua gedrag. In het ergste geval kom je niet meer van de bank af. Nu is het zo dat best veel mensen last hebben van faalangst. Faalangst kan overweldigend zijn, maar met de juiste oefeningen kun je leren hiermee om te gaan en je zelfvertrouwen te vergroten.
Hieronder geef ik je tips en oefeningen om met faalangst om te gaan:
- Mindset in falen: je mindset is enorm belangrijk. Verander je houding ten opzichte van falen. Leer en accepteer dat dit bij het leven hoort en dat het de enige weg is om te groeien. Altijd in je comfortzone blijven, brengt je weinig nieuws. Herformuleer je gedachten: Verander negatieve gedachten in positieve. Bijvoorbeeld, in plaats van te denken "Ik heb gefaald", denk "Ik heb iets geleerd".
- Erken je gevoel: accepteer dat je je soms angstig of beschaamd voelt. Dit is normaal.
- Mindfulness (aandacht): waar richt jij je aandacht op? Alles wat je aandacht geeft groeit. Mindfulness helpt je om in het moment te blijven en je gedachten niet te laten afdwalen naar angstige scenario's. Ontspanningstechnieken kunnen stress en angst verminderen. Focus niet op de negativiteit van de buitenwereld, maar focus op jezelf. Probeer eens een ademhalingstechniek.
- Zelfcompassie (positief zijn): praat eens vriendelijk tegen jezelf in plaats van negatief. Hierboven heb ik uitgelegd wat dit voor je betekent. Positieve zelfpraat kan je helpen om je zelfvertrouwen te versterken en je mindset te veranderen van negatief naar positief.
- Zoek de grenzen op: door angst uit de weg te gaan, wordt het alleen maar groter. Ga de angst dus tegemoet, zoek het op. Probeer een nieuwe vaardigheid of hobby te leren – een sport, koken, dansen, tekenen, een instrument bespelen.Door jezelf bloot te stellen aan situaties die je angstig maken, en waarin je bang bent om te falen, kun je leren dat deze situaties minder bedreigend zijn dan je denkt. Waardoor de angst zal afnemen. Doe dit wel geleidelijk, anders kan het heel overweldigend voor je zijn. En wees vriendelijk voor jezelf.
- Praat erover: Praat met vrienden, familie of een therapeut over je angsten. Een ondersteunend netwerk kan je helpen om je perspectief te veranderen en je angsten te delen.
Bekijk ook: Training Mindfulness voor het Dagelijkse leven
Hopelijk gaan deze oefeningen je helpen. Je hoeft ze niet allemaal tegelijk te doen, juist niet. Kies er 1 of 2 en ga ermee aan de slag. Kijk of dit voor jou werkt en hopelijk neemt de angst af.
In het proces kan ik je zeker adviseren om een dagboek bij te houden. Door je mislukkingen op te schrijven, krijg je inzicht in je groei en leerproces. Schrijf op wat er fout ging, wat je hebt geleerd en wat je emoties daarbij waren. En probeer erom te lachen. Vertrouw hierbij op jezelf.
Lees ook: Zelfvertrouwen vs. Op jezelf leren vertrouwen
Begin met één enkele stap, verminder je angst
"Een reis van 1000 mijl begint met een enkele stap"
Dit is een bekend gezegde van Lao Tzu (oude Chinese filosoof). Het betekent dat grote veranderingen beginnen met een kleine stap. Het benadrukt het belang van starten, met kleine stappen, om uiteindelijk grote vooruitgang te boeken. En hiermee leg je de basis voor grote veranderingen in je leven.
Wil je meer van dit soort quotes? Download dan mijn gratis e-book met 25 inspirerende quotes.
Alles begint met de eerste stap, dus neem afscheid van de angst om te falen. Fouten maken is een onderdeel van het leven en een kans om te leren en te groeien. Doe elke dag, of elke week, iets waar je bang voor bent en stap uit je comfortzone; hierdoor doorbreek je de vicieuze cirkel waarin je vastzit.
Besef dat je zelf verantwoordelijk bent voor die eerste stap en de kansen die je dan zult zien plus op je pad komen. En dan geloof ik 100% dat je met meer zelfvertrouwen door het leven gaat.
Bronnen
1) Afbeelding Erik Wegewijs in de tekst: eigendom van Health Festival - Link naar afbeelding
2) Van Dale NEDERLAND. (z.d.). Van Dale NEDERLAND. - Link
3) Van Dale NEDERLAND. (z.d.-b). Van Dale NEDERLAND. - Link
